|
Ներսս մրսում է, հոգիս դրսում է.
Փրկություն չկա?
Ես քեզ Սիրում եմ, սիրտս ցավում է.
Փրկություն չկա?
Ասա ինչպես քեզ ասեմ,
Ախր ինչպես քեզ բացատրեմ,
Որ առանց քեզ ես էլ չեմ կարող,
Բայց ինչ արած, փրկություն չկա?
Արևն ունի ջերմություն,
Որ սպասում էի քո սրտից,
Լուսինն ունի սառնություն,
Որ ես ստացա քեզանից,
Աստղերն ունեն հրաշք փայլ,
Որ լցրել է քո հոգին,
Բայց միայն դու ունես այն,
Ինչ հատուկ չէ ոչ ոքի?
Սրտումս միակ սերը դու ես
Եվ անչափ Սիրում եմ քեզ,
Թույլ տուր լինեմ քո կողքին
Ու հոգ տանեմ քո մասին?
Սիրտս լալիս է՝ տանջված քո սիրուց,
Հոգիս տխրում է քո մասին խորհելուց,
Սակայն ես գիտեմ-քո համար ի՞նչ կա,
Իսկ ինձ համար, անշուշտ, փրկություն չկա?
Просмотров:
667
|
Добавил:
liluushik
|
Дата:
17.01.2009
|
|
|
***
Դու հեռացար . . . ու նոր միայն նկատեցի,
Որ սիրտը իմ տարար քեզ հետ
Ու այդ օրից ատեցի ես բոլոր նրանց
Ում սիրել էի,
Որ աշխարհում սիրեմ լոկ քեզ
Ու քեզ միայն աստվածացրի
Տխուր սրտիս - անսիրտ երազ
Սրբացրեցի անմնացորդ
Իմ սուրբ մատուռ հրաշք անհաս
Լույս վառեցի աչքերիդ դեմ
Որ չկորչես ճամպեքին մութ
Ինքս անլույս ապրում եմ դեռ
Մի օրս փուչ, մի օրս սուտ:
Մի օր քնած, մի օր արթուն
Գիշերն էլ է դատարկացել
Քեզ տվել եմ այն ինչ կյանքում
Ինքս երբեք չեմ ունեցել . . .
Просмотров:
660
|
Добавил:
liluushik
|
Дата:
17.01.2009
|
|
Հուրն են
սիրո սևի սիրուն
լույս աղջիկներն
Հայաստանի,
Սրտիս վրա
քայլող գարուն`
կույս աղջիկներն
Հայաստանի,
Իմ սիրտն ի՜նչ
է, ա'խ, թե ուզեն`
բերդեր կառնեն
մի հայացքով,
Անառիկ բերդ
ու սիրո սյուն`
հույս աղջիկներն
Հայաստանի:
Մեկը մեկից
պարզ ու կախարդ,
մեկը մեկից
խոսքով քաղցր,
Ետ կբերեն
ալևորին, օձ
կթովեն աչքով
քաղցր, -
Մեկը` աստղիկ,
մեկը` լուսնյակ,
մեկն` արևի
տեսքով քաղցր,
-
Իմ Հայաստանն
են զարդարում
նուրբ աղջիկներն
Հայաստանի:
ՈՒ չգիտեմ
որի՞ն սիրեմ,
որի՞ն թողնեմ
անհագ սրտով,
Ամենքին է
սրտիս աչքը
արևի պես կրակ
սրտով,
Երբ հուր ծովի
պես են քաշում`
ո՞նց դիմանաս
վտակ սրտով,
-
Ինձ աստղերից
ցած են բերում
սուրբ աղջիկներն
Հայաստանի:
Իմ Սևանը ո՞նց
ցամաքեց, երբ
սևածով աչքերը
կան,
Իրենց նման
հարբեցընող
գինին քամող
ձեռքերը կան,
Վարդ շուրթերին
բուրմունքի
պես Կոմիտասի
երգերը կան,
-
...
Читать дальше »
|
|
Մեր հույսի
դուռն է մայրս,
Մեր տան մատուռն
է մայրս,
Մեր օրորոցն
է մայրս,
Մեր տան ամրոցն
է մայրս,
Մեր ճորտն
ու ծառան է
մայրս,
Մեր տան անշուքն
է մայրս,
Մեր տան անտունն
է մայրս,
Մեր արծվաբույնն
է մայրս,
Մեր տան ծառան
է մայրս,
Մեր տան արքան
է մայրս,
Մեր տան պուճուրն
է մայրս,
Մեր հացն ու
ջուրն է մայրս,
Մեր տան անճարն
է մայրս,
Մեր դեղն ու
ճարն է մայրս,
Մեր տան աղբյուրն
է մայրս,
Մեր ծառավ
քույրն է մայրս,
Մեր տան անքունն
է մայրս,
Մեր անուշ
քունն է մայրս,
Մեր տան ճրագն
է մայրս,
Ա՜խ, մեր տան
Սիսն է մայրս,
Մեր տան Մասիսն
է մայրս,
Մայրս, մեր
հացն է մայրս,
Մեր տան Աստվածն
է մայրս...
|
Ես ծնվել
եմ ձորերում`
Եղեռնի սև
օրերում:
Մայրս կրծքին`
օրորել`
Իմ օրոցքն
էլ է կորել:
Աչքս բացի`
սով տեսա,
Աստված ասաց`
"Զոհ է սա":
Դեռ փայտե
ձի չհեծած`
Բախտի ձիուց
ընկա ցած:
Որբ մնացի
ու անուս,
Ես դեռ մանկուց
ընկա դուրս:
Վշտի վիհից,
գահեր վես,
Հրաշք է, որ
հասա քեզ:
Քիչ էր մնում`
եղեռնի
Թաթն իմ կոկորդն
էլ բռնի:
Բյուրերին
է նա հորել`
Ինչպե՞ս է,
որ չեմ կորել:
Չեմ պղտորվել,
վշտից մեծ
Սոխակս օձի
չփոխվեց:
Հոգիս` արցունք
ու ոսկի`
Խտացվածքն
եմ իմ ազգի:
Այժմ ազգին
իմ անչար
Պարտք են Աստված
ու աշխարհ:
Հատուցումը
եղեռնի`
Երբ էլ լինի`
կհառնի:
Իրար գրկեն
պիտի ողջ
Այս ազգերն
էլ մահագոչ:
Աշխարհ, դու
ինձ մի նայիր,
Իմ ողջ ազգին
փայփայիր:
Վախենում եմ,
թե նրան
Դու պարտք
մնաս... հավիտյան:
...
Читать дальше »
|
Յիշէ՛ք,
հայեր, բալիկներուդ՝
Դեռ ծիլ ընկած
գալիքներուդ,
Որ քեզ ամառ
պիտի տային,
Բայց կէս ճամբին
ընկան կիսատ՝
Դեռ չտեսած
հողն Արարատ:
Յիշէք, հայե՛ր,
ընկողներին,
Որ չհասած
մեր հողերին,
Ընկան հինգն
էլ ի սէր հայոց՝
Մեր հինգ միլիոն
զոհուած որդոց,
Որ գեր-ձորում
ընկած են դեռ՝
Հայ վրէժի
յոյսով անմեռ:
Եկ գովք անենք
հայ քաջերին
Խենթ սրտին
էլ ընդդէմ
դարի,
Յիշէ՛ք հայեր,
ինչպէս Տիզբոն,
Երէկ Տիզբոն,
այսօր Լիզբոն,
Եկ, դիմացիր,
ազգ իմ զգօն
Հինգ հայդուկին
այս երգեհոն,
Եկ, որ Վարդանն
Ա ւարայրի
Անէծք դառնայ
թուրքին վայրի:
Յիշէք, հայե՛ր,
որ վայր ընկան
Անվերադարձ
մահով, սակայն,
Սարգիս Սեդրակ,
Արա Սիմոն,
Ինքը՝ Վաչէն՝
հանց երգեհոն,
Մեզ կը կանչեն
ու գան պիտի
Ի սէր, գերուած
Արարատի,
Ի սէր հայոց
մայր հողերուն՝
Ընդդէմ հողաց
թուրք գողերուն:
Որ Հայաստանն
իմ խլեցին,<
...
Читать дальше »
|
|
Երկնքի
սպիտակ, սպիտակ
շուշաններ,
Իջնում եք
անշշուկ, իջնում
եք ձյուն դառած,
Իջնում եք՝
պարուրում
անտառներ ու
դաշտեր,
Ու ծածկում
իմ աչքից ձորերն
իմ թափառած:
Թափվեցե՛ք,
իմ ձյուներ,
երազներ քնքշաթով,
Թափվեցե՛ք,ծածկեցե՛ք
ձորերն իմ
հուշերի,
Ա՜խ, հուշերն
ինձ անգամ
խոցում են
շշուկով,
Հուշերիս քուն
բերեք մոռացման
գիշերի:
Ես ամեն ինչի
մեջ նրան եմ
տեսնում դեռ,
Ոտքերի հետքերն
եմ նշմարում
քարերին,
Փռեցե՛ք մոռացման
սավաններն,
իմ ձյուներ,
Նրա հետ թափառած
իմ բոլոր ճամփեքին:
Թող իջնի մազերիս
ձմեռը տխրաձայն,
Միայն թե մոռանամ,
հեռանամ հուշերից,
Ա՜խ, իմ դառն
հուշերը չպիտի
քաղցրանան,
Թեկուզև մազերիս
ձյունն իջնի՝
ծածակի ինձ..
|
|
Ես, որպես
ծաղիկն Արազի
ափին,
Նայում ջրերին,
կարոտում եմ
դեռ,
Դուք, որ հեռացաք
այն սև օրերին,
-
Դուք չե՞ք
կարոտում,
իմ հեռավորներ,
Իմ պանդուխտ
հայեր:
Նայում Սևանա
երազ ծովակին,
Նայում կարոտով,
կարոտում եմ
դեռ,
Կարծես նայում
եմ մորս աչքերին,
-
Դուք չե՞ք
կարոտում,
իմ հեռավորներ,
Իմ պանդուխտ
հայեր:
Նայում Մասիսին
մեր նվիրական,
Հալվել եմ
ուզում կրծքին
ալեհեր,
Ինչքան նայում
եմ՝ կարոտում
այնքան, -
Դուք չե՞ք
կարոտում,
իմ հեռավորներ,
Իմ պանդուխտ
հայեր:
ՈՒ երբ մի գիշեր
չեմ տեսնում
նրանց,
Թվում է, ձեզ
հետ որբ եմ
կարևեր,
Դուք ինչպե՞ս
օտար աշխարհներ
ընկած՝
Չեք մեռնում
վշտից, իմ հեռավորներ,
Իմ պանդուխտ
հայեր:
|
Միակ ճամփան
փրկության՝
Հայե'ր, դեպի
Հայաստան...
Ո՞Ւր եք շտապում,
ով խաբված
ջրեր,
Մեզ ծարավ
թողած՝ ո՞ւր
եք շտապում,
Սևանն է քաշում
ծով կարոտը
ձեր՝
Դուք ո՞ւր
եք օտար ծովերը
թափվում:
Անուշ է թվում
ձեզ կանչող
հեռուն,
Բայց դուք
կկորչեք ծովերում
օտար,
Դարձեք՝ ծովանա
թող հայոց
առուն,
Մի՞թե մոր
գիրկը նեղ
է ձեզ համար...
Ախ, մի՞թե նեղ
է, որ դուրս
եք փախչում,
Բայց դուք
կկորչեք ծովերում
օտար,
Ձեր կույր
կորուստով
իմ հույսն
է կորչում՝
Դառնում ծովասույզ
մի ջաղացաքար:
Դարեր գաղթել
ենք, հիմի՞
էլ գաղթենք,
Երբ որ ծաղկել
է մայր Հայաստանը,
-
Մայր լեզվի
կռվում է ինչո՞վ
հաղթենք,
Երբ մեծ Մաշտոցի
զորքն է նոսրանում:
Ո՞վ է ձեր խելքը
հեռվից գողանում,
Այս ո՞ւր եք
չվում մայր
հայրենիքից,
Մեզ Ավարայրում
մենակ եք թողնում,
Մի՞թե մայր
ազգը սուրբ
չէ "ճոխ" կյանքից
...
Читать дальше »
|
Քո մայր՝
լեզվով խոսիր,
պոետ,
Որ հավերժվի
ազգը քո հետ:
1
Անուն կա, որ
վարդի բույր
Է,
Կա, որ սարի
պաղ աղբյուր
Է,
Կա, որ քեզ տուն
կանչող քույր
Է,
Կա, որ անուշ
մոր համբույր
Է,
Կա, որ ձեռիդ
եղբեր տուր
Է,
Հայ անունը՝
պատիվը մեր՝
Միշտ լավ գործի
ծնունդ անմեռ։
2
Անուն Էլ կա,
որ մեր գլխին
Ծաղրածուի
գդակ Է հին,
Որ կնքել Է
ինչ-որ տերտեր,
Կամ թե՝ դժնի
մի ճորտատեր.
Ու մենք հաճախ
չենք ամաչում,
Հին անվամբ
ենք իրար կանչում,
Թե՝ հե՜ի, ո՞ւր
ես, բեդնի Խաչո,
Ի՞նչ բանի
ես, Ղաչաղ Վաչո,
Տաշտաքերենց,
Կաշառկերենց,
Անուննե՞ր
են, թե՞ հին
վերքեր,
Որ բանալով՝
չենք հարցնում
դեռ,
Թե ի՞նչ չլուտ,
ի՞նչ Չպլաղենց,
Երբ Չպլաղենցն
աշխարհ փոխեց։
3
Անուն Էլ կա,
որ լսելիս
Մարդ ակամա
հարց Է տալիս,
Թե՝ ի՞նչ Կնյազ,
ի՞նչ Իշխանիկ,
Ի՞նչ խան, ախպեր՝,
կամ ի՞նչ Խան
...
Читать дальше »
|
|
Մեկից մի սոխ,
մեկից մի հաց
գողանում,
Գնում էինք
Արփաչայը լողանում։
Սոված, ծարավ,
բոկոտն ընկնում
սար ու ձոր՝
Շրջում էինք՝
անգիտությամբ
բախտավոր։
Աշխարհն, ասես,
սարի հետեւ,
վերջանում...
Իջնող արեւն
իրեն հետ էր
մեզ տանում...
Չգիտեինք՝
ո՞վ էր ժպտում,
ո՞վ լալիս,
Ո՞վ էր մեզ
հաց, ո՞վ մեր
աչքին լաց
տալիս...
Չգիտեինք,
թե ո՞ւմ կուրծքն
էր զարդարում
Ձնծաղիկը,
որ մենք էինք
միշտ բերում...
Չգիտեինք՝
աշխարհն ի՞նչ
էր, մարդն ի՞նչ
էր,
Մենք՝ դարդի
մեջ, չգիտեինք՝
դարդն ինչ
էր...
Ա՜խ, դեռ մանուկ
մենք ծերացած,
գլխիկոր
Շրջում էինք՝
անգիտությա՜մբ
բախտավոր...
|
Մանուշակներ
ոտքերիս ու
շուշաններ
ձեռքերիս,
Ու վարդերը
այտերիս, ու
գարունը կրծքիս
տակ,
Ու երկինքը
հոգուս մեջ,
ու արեւը աչքերիս,
Ու աղբյուրները
լեզվիս՝ սարից
իջա ես քաղաք,-
Ու քայլեցի
խայտալով ու
շաղ տալով
մայթերին
Մանուշակներ
ու վարդեր
ու շուշաններ
ձյունաթույր,
Ու մարդիկ
ինձ տեսնելով՝
իրենց հոգնած
աչքերին
Տեսան ուրիշ
մի աշխարհ,
գարուն տեսան
նորաբույր,
- Ի՜նչ թարմություն,-
ասացին,- ի՜նչ
թարմություն,-
ու բացին
Լուսամուտներն
իմ առջեւ, ու
ես իմ սիրտը
բացել՝
Անցնում էի
երգելով ու
շաղ տալով
մայթերին
Մանուշակներ
ու վարդեր
ու հասմիկներ
հոգեթով,
Կարծես մի
ողջ բնություն
մի պատանի
էր դարձել,
Քաղաք իջել
լեռներից՝
կանցնե
...
Читать дальше »
|
Թիկունքս արած
Արագածին՝
կանգնած եմ
ես Մասսի դեմ.
Ի՞նչ է խորհում
ծերուկ հսկան,
ի՞նչ է տենչում՝
չգիտեմ։
Միայն նրան
եմ հասկանում՝
հողիս ձայնին
ունկնդիր
Եվ քեզ, չքնաղ
իմ Վանա ծով,
դու շղթայված
իմ երկիր։
Դու ծնվեցիր,
իմ ժողովուրդ,
Արարատ սար
ու ձորից,
Ինչպես Վանա
ծովից՝ Սևանն,
ինչպես մանուկն՝
իր մորից։
Դու ժպտացիր
ինչպես մանկիկ՝
ծնված գրկում
իր հույսի,
Հողագնդի ստինքների՝
Արագածի, Մասիսի…
Վանա ծովը
կաթն էր անուշ՝
քո շուրթերին
մանկական,
Քեզ չի սնել
ուրիշ մի ծով,
չունես ուրիշ
բնօրրան։
Դեռ էն գլխից
անգլուխներ
քեզ գլխատ
ել տենչացին,
Ա՛խ, մերթ արյուն,
մերթ արցունք
են խառնել
քո կյանք ու
հացին։
…Աժդահակի
խոլ նախահայր
Բելն Էլ ընկավ,
բայց անվերջ
Դու սարի պես
միշտ կանգնեցիր
քո սարերի
գրկի մեղ։
...
Читать дальше »
|
Ուրիշ հորից
ծնվեի՝
Թէի ծնվի բանաստեղծ…
…Չգիտեյի հորս
բույրն համեմներից
էր գալիս,
Թե իրիկունն
էր վերին դրախտներից
վար բերում,
Երբ արև էր
հեռավոր Ղարսի
վրա մարմրում՝
Հորս ոսկի
հեքիաթն էր
մերթ ծիծաղում,մերթ
լալիս:
Քնում էինք
բոստանում,
աստղերի բաց
գրքի տակ,
Յրորի տակ
հովերի, բայց
երբ քունս
չեր տանում՝
Աստղերի մեջ
իմ բախտի աստղիկն
էի որոնում,
Չգիտեի, որ
հույսիս աստղը
իմ հայրն էր
միակ:
Աստվածավախ
հայրիկս աստվածավախ
մորս հետ
Լոկ եղնիկ
է սերմանել
սրտիս սրտում,
ոչ թե գայլ,
Մեր ոսոխի
մոր մահն էլ
չեմ խնկելու
ես դարձյալ,
Հորս ծածկող
հողից էլ խիղճ
է ծլում մարդավետ:
ՈՒ երբ այժմ
մեր գողտրիկ
բոստանին եմ
կարոտում,
Իմ հուշերն
եմ հոտոտում,
որ հանդիպեմ
հայրիկիս,
Ու չեք զգում,
որ ցավից հեկեկում
է որբ հոգիս,
Ես որբացած
մի գառնուկ՝
կյանքի ձմռան
արոտու
...
Читать дальше »
|
|
Աստղերը
մի օր յուսնյակին
ասին.
- Ինչո՞ւ են
անվերջ խոսում
քո մասին.
Բանաստեղծները՛
լուսնոտի նման,
Մեզ էլ են գովում,
բայց քեզ՝
անսահման…
Մինչդեռ մի
հատ ես, մենք
հազա՜ր մի
հատ...
Եվ լուսինն
ասաց.
-Մրջյունն
էլ է շատ,
Այնինչ առյուծը
մի ձագ է ծնում,
Միջակն հազար
է, հանճարը՝
մի հատ,
Աշխարհում
լավը միշտ
քիչ է լինում,
Ծաղկունքը
քիչ են, խոտերն՝
անհամար,
Վարդը մի հատ
է, տերևը՝ հազար։
Վար նայեք
դուք ձեր գոռոզ
բարձունքից,
Տեսեք՛ աղբյուրն
էլ աղի ծովի
հետ
Ծնվում է մի
մոր անմահ
ակունքից,
Բայց նա է ցրում
ծարավներն
հավետ,
Ոսկին էլ փոքր
է, արևն էլ մի
հատ,
Բայց, նա է ցրում
խավարն անընդհատ,
Այն, որ աստղերդ
ցրել չեք կարող՝
Անթիվ աստղերդ,
այն էլ դարերով...
Ինչ որ մի հատիկ
արևը կանի՝
Չեն կարող
անել աստղերն
անհունի։
|
Ես նման եմ մի ծաղիկի,
որին հողից պոկել ու ջուրն են դրել
Ես նման եմ մի ծաղիկի,
որից հոտ ես քաշել,բայց չես արել: Ես նման եմ այն ծաղիկին,
որի գեղեցկությամբ հրապուրվել են ու հիացել
Ես նման եմ այն ծաղիկին,
որի ցավի ճիչը չես լսել Ես նման եմ այդ ծաղիկին,
որը հողից պոկված հողին է երազել
Ես նման եմ այդ ծաղիկին,
Որի մասին երկար ես երազել
Ես նման եմ այդ ծաղիկին,
Որին միայն երազումդ ես տեսել:
Просмотров:
563
|
Добавил:
liluushik
|
Дата:
17.01.2009
|
|
|
Ա՜խ, ի՜նչ
լավ են սարի
վրա
Անցնում օրերն
անու՜շ անու՜շ,
Անրջային,
թեթևասահ,
Ամպ ու հովերն
անուշ անուշ:
Ահա բացվեց
տարմ առաոտ,
Վարդ է թափում
սարուն-քարին,
Շաղ են շողում
ծաղիկ ու խոտ,
Շնչում բուրմունք
եդեմային:
Ա՜խ, ի՜նչ հեշտ
են սարի վրա
Սահում օրերն
անուշ անուշ,
Շվին փչեց
հովիվն ահա
Աղջիկն ու
սերն անուշ
անուշ:
|
|
Մենք ուխտ
ունենք՝ միշտ
դեպի լույս,
Ու գընում
ենք մեր ճամփով,
Մըրրիկներով
պատած անհույս,
Սև խավարով,
մութ ամպով:
Մենք անցել
ենք արյան
ծովեր,
Սուր ենք տեսել
ու կըրակ,
Մեր ճակատը
դեմ ենք արել
Մըրրիկներին
հակառակ:
Ու թեպետև
պատառ-պատառ
Մեր դըրոշը
սըրբազան,
Ու մենք չունենք
տեղ ու դադար՝
Երկրից երկիր
ցիրուցան:
Բայց գընում
ենք մենք անվեհեր
Զարկերի տակ
չար բախտի,
Մեր աչքերը
միշտ դեպի
վեր՝
Դեպի լույսը
մեր ուխտի:
|
Մեր ճամփեն խավար, մեր ճամփեն գիշեր,
Ու մենք անհատնում
էն անլույս մըթնում
Երկա՜ր դարերով գընում ենք դեպ վեր
Հայոց լեռներում,
Դըժար լեռներում։
Տանում ենք հընուց մեր գանձերն անգին,
Մեր գանձերը ծով,
Ինչ որ դարերով
Երկնել է, ծընել մեր խորունկ հոգին
Հայոց լեռներում,
Բարձըր լեռներում։
Բայց քանի անգամ շեկ անապատի
Օրդուները սև
Իրարու ետև
Եկա՜ն զարկեցին մեր քարվանն ազնիվ
Հայոց լեռներում,
Արնոտ լեռներում։
Ու մեր քարվանը շըփոթ, սոսկահար,
Թալանված, ջարդված
Ու հատված-հատված
Տանում է իրեն վերքերն անհամար
Հայոց լեռներում,
Սուգի լեռներում։
Ու մեր աչքերը նայում են կարոտ՝
Հեռու աստղերին,
Երկընքի ծերին,
Թե ե՞րբ կըբացվի պայծառ առավոտ՝
Հայոց լեռներում,
Կանաչ լեռներում։
1902
|
Այստեղ ահա կըբաժանվենք.
Մնաս բարյավ, սիրելի.
Այսպես ես չեմ ցավել երբեք
Դառնությունով սիրտս լի։
Այստեղ ահա քեզ թողնում եմ
Եվ չգիտեմ, ուր կերթաս.
Կասկածներից ես դողում եմ...
Թող պահպանե քեզ աստված։
Ա՛խ, առանց քեզ տխուր կյանքիս,
Օրը տարի կդառնա,
Բայց ուր լինիս, դարձյալ հոգիս
Շուրջդ պիտի թրթռա։
Մնաս բարյավ, բայց միշտ հիշիր,
Որ քեզ շատ եմ կարոտել.
Եվ տեսության ժամի համար
Չըմոռանաս աղոթել։
1891
|
Ես սիրել եմ վարդը տըժգույն
Սիրուց տանջված այտերի,
Մելամաղձոտ խաղաղություն
Զույգ սևորակ աչքերի։
Ես պահել եմ սրտիս խորքում
Մի լուռ գաղտնիք սիրային,
Եվ այն երբե՜ք, ոչ մի երգում
Հայտնելու չեմ աշխարհին։
Բայց և պահել անկարող եմ,
Օ՜, դրժվար է համբերել,
Չասել՝ ինչով բախտավոր եմ,
Չասել՝ ինչպե՜ս եմ սիրել։
1892
|
Ինձ մի՛ խընդրիր, ես չեմ երգի
Իմ տխրությունն ահագին,
Աղեկըտուր նըրա ձայնից
Կը խորտակվի քո հոգին...
Ոչ, քեզ համար այսպիսի երգ
Երգելու չեմ ես երբեք։
Ես երգեցի սարի վըրա,
Անապատ է այնտեղ հիմա,
Սև՜, ամայի անապատ...
Հառաչանքից այրված սարում
Էլ ծաղիկ չի դալարում։
Բույր ու զեփյուռ ես կուզեի
Եվ արշալույս ոսկեվառ,
Որ մի պայծառ երգ հյուսեի
Ու երգեի քեզ համար...
Բայց իմ սիրտը բըռնած են դեռ
Հուր հառաչանք, սև գիշեր։
1892
|
Մի՞տդ է գալիս մեր քեֆն, ընկեր,
Այն ճյուղալի ծառի տակին,
Երբ գնացինք դիմավորել
Նոր գարունքին ու նոր կյանքին։
Այն լավ օրից տարիք անցած,
Ես այն ճամփով անցնում էի,
Եվ ականջիս դիպավ հանկարծ
Մեր աղմուկը ուրախալի...
Պարզ ու որոշ ես լըսեցի
Այն կենդանի ձայներն, ընկեր.
Շըրըխկոցը բաժակների,
Աշխույժ ծիծաղ, ճառ ու երգեր...
Ու սրտաթունդ վեր նայեցի.
Բայց կարոտած աչքիս առաջ
Դաշտում դալար ու ամայի
Մեր հին ծանոթ ծառն էր կանաչ։
Լուռ ու դատարկ մարգի վրա
Մենակ կանգնած մընում էր նա,
Նա էլ, կարծես, բան էր հիշում
Եվ տխրալի ձայնով շըրշում...
Մի՞տդ է գալիս մեր քեֆն, ընկեր,
Այն ճյուղալի ծառի տակին...
Բայց, ո՞վ գիտի, ո՞ւր ես ընկել,
Եվ կըտեսնե՞նք միմյանց կըրկին։
1898
|
Սիրում էի երբեմըն քեզ...
Այժըմ ևս տակավին
Իմ սրտումը դու ապրում ես,
Բայց ոչ ուժով քո նախկին։
Առաջ հընչում էիր մաքուր,
Որպես աղոթք իմ հոգում,
Որպես սիրո նախանձ և հուր՝
Տաք արյունս բորբոքում։
Այժմ՝ որպես վաղուց մեռած
Բարեկամի հիշատակ,
Կամ մանկության օրով սիրած
Մի հին երգի եղանակ...
Քո անունըդ այժմ տալիս,
Էլ «հոգյակ» չեմ ես ասում,
Չեմ աշխատում քուն մտնելիս,
Որ քեզ տեսնեմ երազում։
Բայց զարմանքով երբեմնապես,
Մտածում եմ ակամա,
Ինչո՞ւ էլ դու սիրելի չես,
Ինչո՞ւ ես քեզ մոռացա...
1892
|
Օրերս անպըտուղ, տըխուր, ձանձրալի,
Ու գընում եմ ես ունայն տըրտունջով
Իմ սիրած մարդկանց, իմ լավ հույսերի
Գերեզմանների շարքերի միջով։
Թաղել եմ նըրանց։ Տխուր է ճամփան։
Եվ իմ հայրենի աշխարհում օտար,
Օտար ու մենակ անցվորի նըման,
Որ չունի ընկեր, ոչ տեղ ու դադար։
Օտար են շուրջըդ ու չեն հասկանում
Ոմանք քո վիշտը, ոմանք քո լեզուն,
Անտարբեր գալիք երջանիկ օրին,
Չըգիտեն նըրա կարոտը անքուն...
Չընչի՜ն մարդուկներ, լըրբորեն հանգիստ
Անսիրտ, փոքրոգի, գըծուծ ու կոպիտ.
Մեռնում են, մարում նըրանց հայացքից
Ե՛վ հոգու ձըգտում, և՛ սըրտի ժըպիտ։
Էլ ո՞ւմ առաջին սիրտըդ բաց անես,
Ո՞ւմ համար երգես սըրտալի երգեր,
Ո՞ր չըքին սիրես, կյանքըդ նվիրես,
էլ ի՞նչպես ապրես անսեր, անընկեր...
Եվ օրերս այսպես տըխուր, ձանձրալի,
Ու գընում եմ ես ունայն տըրտունջով
Իմ սիրած մարդկանց, իմ լավ հույսերի
Գերե
...
Читать дальше »
|
Օ՛, լո՛ւռ կաց, ընկե՛ր. այդ ի՞նչ ես երգում.
Ինչո՞ւ ես խաղաղ հոգիս փոթորկում
Ուրախ օրերի սիրելի երգով
Եվ սիրտս վառում անցյալի կրակով...
Քո ձայների հետ վաղուց հեռացած
Մի ուրիշ պատկեր մտքումս երևաց.
Ահա, կենդանի կանգնեց առաջիս,
Եվ, ահա, դարձյալ կարոտ ականջիս
Հնչում է նորա ձայնը սրտալի,
Որպես երբեմն, երբ սիրված էի։
Եվ մտքումս ահա լուսավորվեցան
Հին ցնորքներս, անցքեր զանազան,
Գծերը հոգուս ծանոթ դեմքերի,
Տեսարանները հայրենի երկրի,
Այն օրհնյալ երկրի, ուր մի ժամանակ
Վայելում էի լիուլի հրճվանք...
Բայց զրկված եմ ես այժմ բոլորից.
Դու հիշեցնում ես կորուստս նորից՝
Երջանկությունս մռայլ վիճակում
Եվ այդպես անգութ սիրտս կտրատում...
Ո՛հ, ներում եմ քեզ, չեմ հանդիմանում.
Չըգիտես, հոգիս, թե ի՛նչ ես անում.
Սակայն մի՛ երգիր այդ երգը ինձ մոտ,
Թո՛ղ, երգիր ուրիշ մի երգ անծանոթ։
1892
...
Читать дальше »
|
Սև են եղել ու մութ մեր շենքերը դարեր:
Մեր վանքերը խոհուն, տաճարները համակ,
Օ՜, սևագո՜ւյն քարեր, օ՜ սևավո՜ր քարեր.
Սուգերով լի քարեր ու սևաքանդակ:
Ավերների միջին, արյունների միջին,
Երբ կերտել ենք համառ ու փնտրել ձեզ,
Դուք եք եղել թարգման մեր սևակնած սրտին.
Դուք եք եղել հարմար բախտին մեր սև:
Օ, խաչքարեր տխուր՝ շիրիմներին քաշված
Դուք ծնկաչոք հայի աղոթքներից մաշված,
Դուք մումերի մրից սև՜ կրկնակի:
Մինչ խորքերում հողի քարեր կային վառման,
Քարեր կային զվարթ, հազարագույն,
Մոզիրներում թաղված անթեղների նման,
Սրտերի մեջ փակված հույսի հանգույն...
Օ՜, ծիրանի՜ քարեր, է՛, վարդագո՜ւյն քարեր,
Յասքամանի՜ քարեր, ծաղիկների,
Դուք՝ խնդություն, պահված հողերի տակ դարեր,
Դուք՝ գետնի տակ սանձած կար՜տ կյանքի,
Դուրս եք հորդել հիմա մեր դարավոր սրտից,
ճեղքած մռայլը հին՝ եղել եք վեր,
Սյուն- սյուն շատրվանել հողի խորունկ շերտից.
Կամար- կամար շուքով ծիածանվել
Ծաղիկների՜ գույնի, ծաղիկն
...
Читать дальше »
|
|
Ու՛ր էլ լինենք, ինչ դեմքի վրա՝
Խորշոմած մի մոր, թե մանկան մի թուխ,
Հոգնած հարսների դեմքին արևհար,
Հայկական աչքեր, գեղեցիկ եք դուք:
Դուք, տեսած այդքան լաց ու արհավիրք,
Ինչպե՞ս կարեցաք դարերից այն հին
Մնալ այսքան մեղմ, այսքան գեղեցիկ,
Այսքան գեղեցիկ նայել աշխարհին:
|
|
Այնպես անփույթ,այնպես հանգիստ
Անցնում ես իմ տան մոտով,
Մինչ ես ուրիշ տներում իսկ
Քեզ եմ փնտրում կարոտով։
Ասում են,թե մոռացել ես,
չեմ հավատում,իմ անգին,
Պարզապես դու հեռացել ես,
մոտս թողել քո հոգին։
Ասում են,թե ինձ դավել ես,
չեմ հավատում,իմ անգին,
Պարզապես դու խռովել ես
ու տանջում ես իմ հոգին։
Անցնում ես դու ու չես նայում,
Մինչ ես կագնած, մոլորուն,
Քեզ աչքերիս մեջ եմ պահում
Ու տանում եմ հետս տուն:
Եվ այնպես հեշտ,այնպես խնդուն
Մատնում ես ինձ աշխարհին,
Մինչ դողում է որպես երդում
Անունդ իմ շուրթերին։
Ասում են,թե սերը սուտ է,
չեմ հավատում,իմ անգին,
Առանց սիրո տունս ցուրտ է,
արի շունչ տուր կրակին։
|
|
Կարոտում եմ.
Ինքս՝ իմ մեջ, ինձ հետ մնալ - կարոտում եմ.
Զարթնել՝ անհոգ,
Մանուկ օրվա հետ մանկանալ - կարոտում եմ.
Դուրս գալ տնից ու անճանաչ գնա՜լ, գնա՜լ- կարոտում եմ.
Գտած մի նոր տողի համար
Աշխարհի՜ չափ ուրախանալ - կարոտում եմ.
Քո մի խոսքից առավոտել,
Թաքուն բախտով ներսից հորդել,
Փխրել, տխրել ու կարոտել - կարոտում եմ.
Հազար տեսակ հոգս ու հարցում՝
Մեկը մեկից առաջ ընկած՝
Ինձ առել են իրենց տենդոտ հրմշտոցում,
Ինձ՝ ինձանից հեռացնո՜ւմ են, անջատո՜ւմ են.
Եվ զգում եմ մեկ էլ հանկարծ
Որ ինքս՝ ինձ կարոտո՜ւմ եմ ...
*
Իմ հուշաշխարհում միակը չունեմ,
Շիրմաքար չունեմ մեն ու մտերիմ:
Հանգչում են իմ մեջ դժգույն անուններ -
Մի եղբայրական խառնիխուռն շիրիմ:
Ախ, ես ում անվանն օրհնանքով փարեմ,
Ո՞ւմ դեմ աղոթքի չոքեմ մտովին.
Ո՞ր քարի վրա մոմերս վառեմ,
Ու խունկս ծխեմ ո՞ր միակ քարին ...
|
|
Հա՛յր իմ, քեզ անվերջ խլել են ինձանից,
Մահն է քեզ խլել առաջին անգամ,
Հետո կրկնակի որբացրել են ինձ՝
Զրկելով ինձ քո անունի՛ց անգամ:
Խլել են ինձնից մահդ զգալու,
Մահդ սգալու պարտք ու իրավունք,
Ու ես բնազդով վանել եմ հեռու
Հայր չունենալու մորմոքը մանուկ:
Ու չի երկարել կյանքդ հետ մահու
Միակ զավակիդ արցունում աղի,
Չես ապրել իմ մեջ, որպես ցավ ու հուշ,
Դու ողջակիզված ցավով քո հողի:
Հայրենյաց սերս՝ քեզնից ժառանգած
Քո հիշատակը չի երկրպագել,
Ու ձիրքս, ձիրքս՝ քո հունդից եկած
Մի տողով անգամ քեզ չի ձոն երգել:
Մեզ անվերջ խլել խլել ե՛ն ինձանից,
Ես անվերջ զիջել, ա՛խ, զիջե՜լ են ինձնից,
Ուշ արցունքներով թախանձում եմ ես՝
Հա՛յր իմ, ների՜ր ինձ…
|
|
Ես չգիտեի, թե ինչ է սերը,
Ի՞նչն էր այդքան շուտ ինձ տնից
Ինչու՞ էր երկար թվում գիշերը,
Եվ ինչի՞ց էր, որ քունս չէր տանում։
Ես չգիտեի, թե ինչ է սերը,
Բայց ոչ մի անգամ չէի քարկոծում,
Երբ վազում էին ձեր գիժ հորթերը
Մեր կանաչ-կանաչ բանջարանոցում...
Ես չգիտեի, թե ինչ է սերը,
Բայց ուզում էի գտնել մի հնար,
Որ ձեր ծաղկաբույր դեզի ստվերը
Ամբողջ օրը մեր կտուրին մնար։
Ես չգիտեի, թե ինչ է սերը,
Բայց երբ քո տատը մեր տուն էր գալիս,
Շփոթվում էին սրտիս զարկերը,
Եվ պոկվում էի օջախի սալից։
Բայց երբ գնացի ես հեռուները,
Ես չմոռացա նոր սիրո բոցում,
Տատիդ փեշերը, դեզի ստվերը,
Այն գիժ հորթերը բանջարանոցում։
Ձեր այն պարտեզը, ձեր այն ծառերը...
Եվ նոր հասկացա առանց թախծելու,
Որ այդ է եղել առաջին սերը
Ու երբեք-երբեք չի մոռացվելու։
1954 թ.
|
|
Ինձ ճանաչելը մի քիչ դժվար է,
Հասկացեք, էլի, ես մի քիչ բարդ եմ,
Քարի պես պինդ եմ, հողի պես փխրուն,
Ինչպես չլինի դեռ մի քիչ մարդ եմ։
Ես իմ իշխանն եմ, իմ գլխի տերը,
Եվ ինձ թվում է՝ մեծ ու անպարտ եմ,
Բայց ինչ-որ չափով և ինչ-որ մի տեղ
Դեռ թիապարտ եմ։
Մերթ ոտից գլուխ զարդեր եմ հագնում,
Մերթ այնպես անշուք, պարզ ու անզարդ եմ,
Մերթ քար ու քարափ, մերթ վայրի խոպան,
Մերթ կանաչ անտառ ու ցանած արտ եմ։
Հավիտենության լծորդն եմ անդուլ,
Բայց և կարճատև մի ակնթարթ եմ,
Փոթորիկներ են եռում հատակիս,
Թեև երեսից այսպես հանդարտ եմ։
Կյանքս ավարտելու վրա եմ արդեն,
Բայց ինքս, ավա՜ղ, դեռ անավարտ եմ...
Ինձ ճանաչելը մի քիչ դժվար է,
Հասկացեք, էլի, ի՞նչ արած, մարդ եմ։
|
|
Իմ մահով ոչինչ չի փոխվի կյանքում,
Ու չի պակասի աշխարհում ոչինչ,-
Մի լույս կմարի հինգերորդ հարկում,
Կմթնեն մի պահ աչքերը քո ջինջ։
Բայց հավքերն էլի հարավ կչվեն,
Մանուկներն էլի կխաղան բակում,
Կանաչներն էլի ցողով կթրջվեն,
Ծաղիկներն էլի կշնչեն մարգում։
Կվառվի լույսը հինգերորդ հարկում,
Կժպտան նորից աչքերը քո ջինջ,
Իմ մահով ոչինչ չի փոխվի կյանքում,
Եվ չի պակասի աշխարհում ոչինչ
|
|
Իմ մանկությունը վաղուց կորել է,
Վաղուց դարձել է հեքիաթ ու հուշ,
Բայց երբ հնչում է ձեր հորովելը,
Կրկին մանուկ եմ դառնում քնքուշ:
Սրտագին երգերն ինձ միշտ թովել են,
Հրճվանք են տվել ինձ թևավոր,
Բայց նվիրական ձեր հորովելը
Բոլոր երգերից ջինջ է ու խոր:
Ես ամենքի չափ կյանքը գովել եմ
ՈՒ հաշտ եմ ապրել իմ բախտի հետ,
Ա՛խ հայրենաշունչ ձեր հորովելը
Կյանքի չափ քաղցր է և սիրավետ:
Ձեր փառքի համար փույթ չէ մեռնելը,
Իմաստուն հայրեր հայոց երկրի,
Ձեր հորովելը, ձեր հորովելը,
Ձեր հորովելը թող երկարի...
|
Կանգնած եմ նորից ահեղ անտառում
Ճանապարհների բաժանումի մոտ.
Հանգչում են վերջին կրակներն աղոտ,
Ու մութն է կրկին իջնում ու փռվում...
Անցած օրերըս շարքերով դալուկ
Շողում են ահա և անհետանում.
Չըգիտեմ կյանքը ինձ ո՞ւր է տանում. —
Ամեն ինչ հարց է, մթին հանելուկ։
Ծեծում են կուրծքըս քամիները բիրտ,
Հազար ձայներով անտառն է խոսում,
Ես ուղիների լաբիրինթոսում,
Եվ ողջը օտար, ողջը խստասիրտ։
Կանգնած եմ նորից ահեղ անտառում
Մութ ուղիների բաժանումի մոտ.
Պարզված է սիրտըս հեռուն ու հեռուն,
Այրում է հոգիս, անհուն մի կարոտ...
|
Հեռու դղյակի քնքուշ թագուհին
Ծաղիկների մեջ, լուսեղեն այգում
Շրջում է և ինձ կանչում է կրկին,
Ցերեկը տրտում, գիշերը անքուն
Հեռու դղյակի քնքուշ թագուհին։
Կար մի դյութական ուրիշ ժամանակ,
Երբ նրա կանչի հըրաշքին հլու՝
Ես թողնում էի օրերըս մենակ
Եվ այս աշխարհից սլանում հեռու...
Կար մի դյութական ուրիշ ժամանակ...
Գինովցած մի այլ կյանքի խնդությամբ՝
Թողնում էի այս վայրերը թառամ,
Սլանում, որպես լուսեղեն մի ամպ,
Եվ փարում նրան, փայփայում նրան,
Գինովցած մի այլ կյանքի խնդությամբ։
Հիմա չգիտեմ այն լուսե ուղին,
Բայց զգում եմ դեռ, զգում եմ՝ ինչպես
Հեռու դղյակի քնքուշ թագուհին
Կանչում է ինձ միշտ, կանչում է, բայց ես
Արդեն չըգիտեմ այն լուսե ուղին...
|
Մեգ է, անձրև ու մշուշ
Իմ այգում մերկ,
Դառը թախիծ ու վերհուշ, —
Անվախճան երգ։
Հողմն է լալիս թփերում
Մերկ ու վտիտ.
Ցուրտ է, խավար է հեռուն
Եվ անժպիտ։
Սիրտըս թախծոտ ու խոցոտ,
Հոգիս հիվանդ, —
Ո՞վ արևոտ ու բոցոտ
Կըվառե խանդ։
Տունըս ավեր ու խավար՝
Օրըս անլույս,
Ո՞վ կըվառե ոսկեվառ
Երազ ու հույս....
|
Գիշեր է իջել. լռել են բոլոր
Աղմուկները չար, խոսքերը պատիր
Ջրերը մեղմիվ երգում են օրոր,
— Սիրտ իմ, հանդարտի՛ր...
Հանգչում է վաղուց անտուն ու մոլոր
Թափառականը մեն ու տարագիր,
Աստղերը խմբով երգում են օրոր,
— Սիրտ իմ, հանդարտի՛ր...
Լա՛ց վերջին լացըդ, սի՛րտ իմ մենավոր,
Վերջին արցունքըդ — հեկեկա՛, թափի՛ր, —
Երազ, երգ ու սեր, օրո՜ր ու օրո՜ր,
— Սիրտ իմ, հանդարտի՛ր...
|
Բարակ ամպերը մաղում են ոսկի,
Ջրերը անուշ հեքիաթ են ասում.
Կարոտ է սիրտըս մտերիմ խոսքի,
Հոգնատանջ հոգիս բախտ է երազում...
Լռին դաշտերի հանգիստը խոսուն
Մի հեզ տխրության լույս է ըստվերում.
Խաղաղ ջրերի վճիտ ալմասում
Դողում է ոսկե ամպերի հեռուն։
Եվ իմ սրտի մեջ, այն խավարում էլ,
Մի քաղցր վիշտ է մեղմաբար խոսում.
Մեկը այնտեղ իր հեռուն է վառել,
Որպես երկինքը ջրի ալմասում։
Քո քաղցր վիշտը, սիրտ իմ մենավոր,
Քո վիշտն է փռված անհուն աշխարհում,
Քո սերն է վառված, և՛ պայծառ, և՛ խոր,
Քո խենթ կարոտն է ամեն տեղ լռում...
|
Տաղտկահնչյուն ու միաձայն օրերն իրենց երգն են երգում.—
Միայնությո՜ւն, դու ես անձայն ցավըս օրրում քո օրրերգում։
Եվ անցյալի խաբեական ցնորքներն են մեղմ օրորվում,
Նոքա անդա՜րձ, նոքա չկա՜ն, նոքա մեռա՜ն հեռու հեռվում։
Վհատումն է հոգիս գրկել, անհուսությունն անհուն փռվել, —
Ի՞նչ խոսքերով, ինչպե՞ս երգել և ի՞նչ սրտով հիմա սիրել։
Էլ ի՞նչ հույսով սիրտըս հուզեմ, ի՞նչ երազով ամոքեմ ինձ
Եվ ո՞ր կողմից բախտ սպասեմ — անվախճան երգ — վիշտ ու թախիծ
Անցե՛ք, հուշեր իմ ապարդյուն, դարձեք ընդմիշտ մոռացված էջ ,
Անհուն փռվիր, սև լռություն, միայնություն իմ հոգու մեջ։
|
Ես մի ճամփորդ եմ մթնում մոլորված,
Ու հոգնած սիրտըս դարձել է խոնարհ.
Չեմ ուզում կանչել ցնորքըս մեռած,
Երազել գալիք ջրերի համար։
Ես չար հոսանքով մղված եմ հեռուն,
Եվ անվերադարձ փակված է ուղին.
Մի որբ մանուկ է հոգիս մոլորուն,
Մատնված մութին և մառախուղին։
Մի անմայր մանուկ, հեկեկանքներից
Հոգնած ու բեկված — ննջել է ուզում.
Մի՛ վրդովեք դուք, մի՛ տանջեք նորից,
Մի՛ տանջեք նորից — հանգչել է ուզում...
|
Դառնություն է լցված ու թախիծ
Քեզ օտար պոետի երգերում,—
Ո՞ր կողմից եկար դու, որտեղի՞ց
Նետեցիր քո նետերն իմ հեռուն։
Մթամած օրերիս տանջանքում
Արեգակ տենչացի, և ահա,
Քո խավարն է փռված իմ հոգում,
Քո գգվանքը, և՛ չար, և՛ ագահ...
Ճչում եմ՝ հեռացի՛ր, բայց արդեն
Քմծիծաղն է ծաղկում քո դեմքին.
Ո՞վ ես դու, որ անզոր եմ քո դեմ
Եվ գերի դիվային քո կամքին...
Դառնություն է լցված և թախիծ
Քեզ օտար պոետի երգերում.—
Ո՞ր կողմից դու եկար, որտեղի՞ց
Նետեցիր քո նետերն իմ հեռուն...
|
Չըգիտեմ՝ որտեղի՛ց է գալիս
Ջութակի հեկեկանքը տրտում
Եվ լալիս է անվերջ ու լալիս
Եվ անվերջ ծավալվում իմ սրտում։
Անհույս է այդ երգը, որպես մութ
Գիշերըս, գիշերըս աշունքվա. —
Կարծես՝ սուգ են անում և անգութ
Եվ դառը լալիս են իմ վրա...
Այնքան վիշտ կա անհույս այդ երգում,
Այնքան դառը տանջանք ու թախիծ,
Եվ անվերջ, հավիտյան է երգում,
Հեկեկում այդ երգը այնտեղից.,.
Եվ ձուլված է արդեն իմ հոգուն,
Իմ բոլոր օրերին է ձուլված.
Տրտմություն է իմ շուրջն ու բեկում,
Իմ հոգում է անվերջ սուգ ու լաց...
Ա՜խ, բոլոր կողմերում է թախիծ,
Ամե՜ն տեղ է փռված տրտմություն.
Եվ արդյոք՝ որտեղի՞ց, որտեղի՞ց
Սպասեմ ավետիք ու խնդում...
|
Ես գիտեմ հիմա.— ամենքի նըման
Մի սովորական աղջիկ էիր դու.
Ես էի պճնել փայլով դյութական
Գորշ պատկերը քո կյանքի և հոգու։
Ես էի լցրել տխրությամբ սիրուն
Քո փոքրիկ սրտի դատարկը անգույն,
Լուսավառել իմ ըղձերի հեռուն
Չնչին օրերիդ մանրահոգ կյանքում։
Ու գիտեմ հիմա.— մի սովորական
Աղջիկ էիր դու, նըման ամենքին.—
Ա՜խ, երանի չէր բյուր և բյուր անգամ,
Որ կույր ու անգետ լինեի կրկին։
|
|
Մարիր լույսը մշուշոտ,
Սև հուսերըդ արձակիր,
Դու իմ դահիճ, դու իմ քույր,
Դու իմ ընկեր տարագիր,
Էլ մի՛ կրկնիր, մոռացիր
Խոսքերն անմիտ ու պատիր,—
Լուռ տանջանքով, խավարով
Փայփայիր ու փարատիր...
Փարվի՛ր, փարվի՛ր ինձ ամուր,
Մեղսոտ սիրով սիրիր ինձ,—
Մեխիր սուրըդ կուրծքըս բաց,
Թող թույն լինի և թախիծ։
Արդեն գիշեր, արդեն մութ,
Անանց խավար է արդեն,—
Եղիր հզոր ու անգութ,
Չար ժպիտով ել իմ դեմ...
Երգի՛ր խավար և անկում,
Ինձ տանջի՛ր և ամոքի՛ր,—
Այրի՛ր սիրտըս, թող լինի
Այնտեղ ավեր ու մոխիր։
Ցուրտ համբույրով համբուրիր,
Այրիր բոցով նրա ցուրտ —
Վերջին սիրով անպատիր,
Անվախճան ու անհագուր՛դ...
Իմ ցավագին աղոթքին
Ունկնդրի՛ր ու երևա՛,
Քո հաղթության ու սիրո
Կնիքը դիր իմ վրա...
|
Դանդաղ է քայլում հոգնատանջ իմ ձին,
Եվ տաղտկալի է այս ուղին մոլոր.—
Չըհիշե՛լ, մերժե՛լ տենչերըս բոլոր
Եվ ցնորքներըս, որ ինձ խաբեցին։
Անհուսություն և անվերջ վհատում
Եվ դառնություն է լցված իմ հոգում.
Փռված է խավար, և՛ մահ, և՛ անկում —
Ավերվա՛ծ ես դու, հայրենական տուն...
Որքան էլ գիշերն ահավոր իջնի,
Եվ ուր էլ գնամ՝ գլուխ դնելու
Հարազատ մի հող ես չեմ գտնելու
Սև ճանապարհիս օրերում դժնի։
Տանջանք են ու խոց հուշերըս բոլոր,
Մըտքերըս ամեն — անամոք ցավեր —
Խավար է շուրջըս, և՛ մահ, և՛ ավեր,
Մութով է լցված իմ ուղին մոլոր...
Ու քանի գնում՝ այնքան անհատնո՛ւմ,
Այնքան ցավո՛տ են խոհերըս անհույս,—
Դու չըկաս արդեն, դարձել ես զրույց,
Երազ ես դարձել — հայրենական տուն...
Ա՜հ, այս ցուրտ երկրի անհայտում անհուն
Ընկնել և՛ կորչել, և՛ ննջել հավետ,
Ոչնչանալ ու մոռացվել ք
...
Читать дальше »
|
Ինձ չես սիրում, ուրիշին,
Ուրիշին ես սիրում դու —
Եվ անզոր է ու չնչին
Քո դեմ տանջանքն իմ հոգու։
Դու անցնում ես ամեն օր,
Անցնում՝ ինձ չես նկատում,—
Եվ դարձել եմ ես սովոր
Քամահրանքիդ անհատնում։
Քեզ խոնարհ՝ ամեն անգամ
Գլուխ եմ տալիս խոնարհ,
Բայց ես աղքատ եմ այնքան,
Այնքան թշվառ քեզ համար։
Ամենքինն ես, իմը չես,
Ամենքին ես սիրում դու.
Ա՛խ, ոսկով են գնում քեզ,
Անհաս ցնորք իմ հոգու...
|
Նուրբ ըստվերները փռվում են քնքուշ,
Կապույտ խավարն է երկինքը պատում.—
Անուշ վարդերից մնաց միայն փուշ
Եվ ցնորքներից՝ վիշտ ու վհատում...
Ու մենք ուզեցինք դարձյալ հանդիպել,
Ահա — մեր հոգում խավար է և մահ,
էլ ի՞նչ երազի պատրանքով խաբվել
Եվ ի՞նչ խոսքերով զրուցել հիմա...
Քո արցունքները թափվում են ահա,
Եվ դառն է լացըդ հուսահատական,—
Քեզ ի՞նչ խոսքերով սփոփեմ հիմա,
Ի՞նչ արցունքներով հիմա հեկեկամ...
|
Մենք բաժանված ենք։ Օրերի փոշին
Դեռ չի աղոտել քո դեմքը գունատ.
Բայց ես օտար եմ արդեն այն հուշին,
Ուր վեհ էր երազն ու բախտը ժլատ։
Սառն աչքերով եմ նայում ես հեռվում
Մեռած օրերիս ցնորքին հիմա. —
Ուրիշից լսած մի երգ է թվում,
Ու թեև քաղցր է, բայց իմը չէ նա։
Մենք մնաս բարով չասինք իրարու,—
Ի՞նչ կարիք իզուր տանջվել ու տանջել։
Մեզ կյանքը նետեց միմյանցից հեռու,
Եվ մենք չուզեցինք մեկմեկու կանչել։
Տարիներն անցան, և հին օրերին
Նայում եմ ահա անտարբեր սրտով,
Եվ որպես գերին հլու իր բեռին,
Տանում եմ կյանքի օրերն անվըրդով։
Էլ ոչ մի կանչի ես ձայն չեմ տալիս
Ու եթե հանկարծ խոսքերըդ հնչեն,
Եթե տեսնեմ քեզ վերադառնալիս,—
Քեզ ինչպե՞ս կանչեմ.— ես այն չե՛մ, այն չե՛մ.
|
Ցուրտ անձրևն է միգում
Հեկեկում,
Տխրությունն է երգում
Իմ հոգում։
Ապագա, և՛ անցյալ, և՛ ներկա
Խառնվել են իրար
Խավարել են օրերն արևկա.
Եվ խելառ։
Վիճակիս լծի տակ
Օրերում
Ես շրջում եմ մենակ
Ու լռում։
Չեմ հիշում, մոռացել եմ արդեն
Այն խոսքերը բոլոր
Հիմա կույր, հիմա համր եմ քո դեմ
Ու մոլոր...
Ցուրտ անձրևն է միգում
Հեկեկում,
Տխրությունն է երգում
Իմ հոդում...
|
Այսօր գթանք իրարու,—
Խեղճ լինենք ու չամաչենք,
Բախտ չըտենչանք ու հեռու
Տարիները չըհիշենք։
Լռենք միայն մի մեղմող
Լռությունով ու հանգչենք,—
Բանանք սրտներըս մեռնող,—
Որբ լինենք ու չամաչենք։
Սիրենք իրար ու ներենք,—
Չընախատենք մեկմեկու,
Էլ չար սիրով չըսիրենք,
Անչար լինենք ես ու դու։
Այսօր գթանք իրարու,
Այսօր իրար չըտանջենք,
Լինենք անչար ու հլու,—
Հեկեկանք ու չամաչենք..
|
Երգում է քամին, լալիս է նորից,
Անհույս ու անվերջ մղկտում է նա. —
Այս մութ գիշերում այնքան կա թախիծ,
Այնքան տրտունջ ու գանգատ կա հիմա։
Իմ դուռն է ծեծում քամին խոլական,
Իմ պատերի տակ հեծում է անվերջ,
Մեղմիվ երգում է մեղեդին լալկան,
Ոռնում ամայի փողոցների մեջ։
Փախչում է հեռուն թռիչքով անտես,
Դառնում է անկարծ ճիչով խելագար,
Ահաբեկում է և կանչում է քեզ,
Հեծկլտում է խե՜ղճ, անզո՜ր ու տկա՜ր...
Եվ անպատմելի ցավով է լցված
Այդ երգը անանց հուսահատության.—
Մթին գիշերում իմ սիրտը խոցված,
Լացը հուսաբեկ ավերված իմ տան...
Երգում է քամին, լալիս է նորից,
Անհույս ու անվերջ մղկտում է նա. —
Այս մութ գիշերում այնքան կա թախիծ,
Այնքան տրտունջ ու գանգատ կա հիմա...
|
|
Անվերջ գիշերիս անամոքական մենակության մեջ.
Հետ կանչեցի քեզ, անդարձ օրերի ցնորոտ երկիր,—
Ուզեցի, որ դու պայծառ ու մաքուր լույսերով անշեջ
Եվ խորհուրդներով դյութես վերստին սիրտըս տարագիր։
Եվ իմ հոգու մեջ ես խենթ կանչեցի, ճչացի վհատ,
Երբ տեսա, ինչպես մեռած օրերի խումբը դժնդակ
Սահեց իմ առաջ, որպես անիծված կյանքի մի հեքիաթ —
Եվ երազածըս թվաց նենգալի, չար և այլանդակ։
Դառը մենության և անհուսության մթին վիհերում
Ես իմ թույլ սիրտը կամեցա քաղցր հուշով ամոքել,
Սակայն մթնել էր, դառն էր և դաժան անցյալի հեռուն.
Լուսեղեն հուշեր, դավաճանել եք ինձ դո՛ւք էլ, դո՛ւք էլ։
|
Անհուսության մեջ, խավար օրերում եկավ նա ինձ մոտ.
Նա ինձ մոտեցավ քնքուշ, փայփայող սիրո խոսքերով,—
Շարժումների մեջ և մութ աչքերում կար մի անծանոթ
Վայելքի խոստում՝ անանց հիացման գաղտնիքով գերող։
Ես հավատացի այն ժպիտներին և այն մեղսական
Փայփայանքները բախտ համարեցի իմ մենության մեջ.—
Շուրջըս գիշեր էր, մռայլ էր շուրջըս իմ հոգու նըման —
Եվ նա էր շողում երազի նըման խավարում անվերջ...
Խենթ հիացումով արբեցի նրա տանջող գգվանքում,
Եվ գիրկը նրա թվաց ինձ եդեմ, մեղքը — սրբազան...
Օ՜, դառը գիշեր, տանջանք ու թախիծ.— իր արնոտ գրկում
Փայփայում էր ինձ և հևհևում էր երկդեմ Մեդուզան
|
Այնպես անլույս է այսօր
Առավոտըս լուսացել,—
Սիրտըս հիվանդ ու անզոր
Անլուսությամբ է լցրել...
Մութ է հոգիս հոգնաբեկ,
Թախիծով լի և անհույս.—
Հըրաշքով դու այսօր եկ,
Ժպտա, որպես արշալույս։
Հողմ ու անձրև շարունակ
Իմ լուսամուտն են ծեծում,—
Մի՛ թողնիր ինձ միայնակ
Անսահման այս կսկիծում...
|
Այսօր եղիր քրոջ պես —
Անչար, մաքուր և գթոտ,—
Գրկենք իրար ու նստենք,
Նստենք մինչև առավոտ...
Այսօր եղիր որպես մայր —
Բարի, քնքուշ, նրբազգաց,—
Նստիր խաղաղ մահճիս մոտ,
Մութ գիշերին հետըս լաց...
Ամոքիր դու իմ ցաված
Սիրտըս սիրով քո անբիծ,—
Այն մոռացվա՜ծ, մոռացվա՜ծ
Հեքիաթները պատմիր ինձ...
|
|
Մենակության մեջ, գիշերում անքուն,
Հիշում եմ կրկին դաշտերը անծայր,
Արտերի ծովը ոսկեղեն, ծփուն —
Երեկոների հանգիստը պայծառ։
Եվ իջնում է մի անսահման թախիծ...
Հիշում եմ նորից օրերըս մեռած,
Տխրություններըս անուշ ու անբիծ
Եվ ընդմիշտ անդարձ անուրջ ու երազ։
Հիշում եմ խոսքեր, ակնարկներ անձայն,
Մի լուսե պատկեր —ցնորք աղջկա,
Այն ամենը, որ երազ էր միայն,
Այն ամենը, որ չըկա՜ր ու չըկա՜...
|
Բուքն է լալիս. հողմ ու ձյուն,
Մառախուղ է և մշուշ. —
Ո՞վ է անվերջ հեծեծում,
Ո՞վ է կանչում այսպես ուշ։
Ո՞վ է շրջում անդադար,
Ու՞մ է կանչում հիմա նա,
Ես հեռու եմ, ես օտար,
Ասացե՛ք՝ թող հեռանա...
Ասացե՛ք՝ թող հեռանա.
Թող մոռանա ինձ հավետ,—
Անդարձություն է հիմա,—
Չկա դարձի արահետ։
Մեկը կորած շիրմիս մոտ
Հեկեկում է և երգում. —
Ո՞ւմ լացն է այն, ո՞ւմ ցավոտ
Երգն է ճերմակ մրրկում...
Իմ շիրիմը հեռավոր,
Ե՛վ մոռացված, և՛ մենակ,
Ո՞վ է հուզում մենավոր
Իր թախիծով շարունակ։
Օտար երկրի դաշտերում,
Ցուրտ գիշերում ձմեռվա
Ո՞վ է անքուն դեգերում,
Անվերջ սգում իմ վրա....
|
Նորից անձրև՜, մշո՜ւշ, ա՜մպ,
Թախի՜ծ անհուն, տխրա՜նք հեզ,
Աշո՛ւն, քեզ ի՛նչ քնքշությամբ,
Ի՞նչ խոսքերով երգեմ քեզ...
Քո մշուշը, քո ոսկի
Տերևները հողմավար,
Դյութանքը քո մեղմ խոսքի,
Արցունքները քո գոհար...
Հարազատ են իմ հոգուն,
Վհատությանն իմ խոնարհ,
Ե՛վ թփերը դողդոջուն,
Ե՛վ խոտերը գետնահար...
Եվ քո երգը թախծալի
Իմ սրտի երգն է կարծես,
Աշո՛ւն, քաղցր ու բաղձալի,
Ի՞նչ խոսքերով երգեմ քեզ...
|
|
Շրջում եմ դարձյալ պուրակում այն հին
Աշնան թախծալի երգով օրորված,
Հողմը փռում է տերևներ դեղին,
Որպես հուշերըս — երա՜զ ու մեռա՜ծ։
Մենակ եմ հիմա, և դու, ո՞վ գիտե,
Ո՞ր կողմերում ես — ժպիտով անուշ —
Նետում ծիծաղիդ կարկաչն արծաթե,
Վառում հայացքիդ դյութանքը քնքուշ...
Եվ գիտեմ, պիտի նորից հայտնվես,
Հիշես խոսքերը վաղուց մոռացված,—
Հըրաշքին պիտի հավատամ և ես
Ու կրծքիդ դնեմ գլուխըս հոգնած...
Բայց երբե՛ք, երբե՛ք էլ չի վառվելու
Ցնորքըս մեռած,— պատկերըդ հեռու...
|
Դու գալիս ես մութ գիշերապահին
Եվ լինում ես լուռ.
Ես չեմ հիշեցնում ցնորքներըդ հին,
Չեմ վրդովում քեզ խոսքերով տխուր։
Ես հասկանում եմ քո խենթ աչքերի
Հըրեղեն լեզուն,
Խոնարհ եմ լինում ես, որպես գերի,
Եվ տրտմության սև խոսքեր չեմ ասում։
Վառվում է մոմը դողդոջ փայլերով
Հեռու անկյունում,—
Ելնումես անխոս, հպարտ քայլերով,
Մահապարտի պես այնտեղ ես գնում։
Եվ շշնջում է հագուստը թափվող
Վարագույրի մոտ, —
Փռվում է դառը ցնծության մի դող
Ու ողջ աշխարհը դառնում է աղոտ...
Կանգնում ես դու մերկ, թագուհիդ՝ խոնար
Իսկ ես՝ քո գերին.
Քո թագավորն ու դահիճն եմ խավար
Եվ սահման չըկա չար տանջանքներին
|
Մարդոց երկրում անտարբեր,
Ցուրտ աշխարհում, արդյոք ո՞վ
Կընդունե ձեզ գգվանքով,
Իմ երազնե՛ր, իմ երգե՛ր...
Այս օրերում ապական,
Կյանքի անարգ խնջույքում —
Ո՞վ կըգգվե կուսական
Ձեր թախիծը իր հոգում։
Ո՞վ վշտաբեկ ու տրտում
Կարձագանքե ձեր խոսքին,—
Ձեր նվագը ցավագին
Ո՞վ կըպահե իր սրտում...
Ո՞ւմ համար եք դուք հնչում,
Մեղեդիներ սգավոր,—
Արդյոք ո՞վ կա հեռավոր,
Որ ձեր ցավով է տանջվում....
|
Դանդաղ սահում են օրերը դժկամ,—
Անձրև՜ ու քամի՜,— տրտո՜ւնջ ու թախի՜ծ.
Լույսերըս ոսկի ընկան ու հանգան —
Ցաված է սիրտըս,— փայփայեցե՛ք ինձ…
Լռել է հեռվում երգը ցնծության,—
Եվ գուցե չըկար իմ ծնված ժամից,
Գուցե ես ինքս եմ հնարել նրան,
Որ սուտ հուշերով մխիթարեմ ինձ...
Տխուր ամպերը կամար են կապել. —
Անձրև՜ ու քամի՜,— տրտո՜ւնջ ու թախի՜ծ,
Դուք կարող եք գեթ սուտ սիրով խաբել,—
Հիվանդ է սիրտըս.— փայփայեցե՛ք ինձ...
|
Ամայի փողոցում մեգ-մշուշ,
Լռություն է մեռած.
Կարոտ է իմ սիրտը քո անուշ
Գգվանքին, իմ երա՛զ...
Հեռավոր կողմերից, հեռավոր,
Հայտնվի՛ր լուսավառ,—
Անհուն է գիշերըս ահավոր,
Եվ դժնի, և խավա՛ր։
Իմ սերը անարատ է ու խոր,
Իմ հոգին՝ հնազանդ,—
Ամոքիր իմ սիրտը մենավոր,
Իմ թախիծը հիվանդ։
Մահից չեմ վախենում, գալիքին
Նայում եմ հավատով,—
Կարոտ է սիրտըս քո հմայքին
Մաքուր ու հոգեթով։
Աղոթքըս պարզ է և նրբահյուս,—
Մեռնողի վերջին կա՛նչ,—
Հայտնվիր որպես լույս-արշալույս,
Իմ հոգուն մահատանջ...
Ամայի փողոցում մեգ-մշուշ,
Լռություն է մեռած.. —
Հայտնվիր հմայքով քո անուշ,
Իմ երա՛զ, իմ երա՛զ...
|
Դուն է՛ն գըլխեն իմաստուն իս, խիլքտ հիմարին բաբ մի՛ անի,
էրազումըն տեսածի հիդ միզի մե հեսաբ մի անի,
Յիս խոմ էն գըլխեն էրած իմ, նուրմեկանց քաբաբ մի' անի,
Թե վուր գիդիմ բեզարիլ իս, ուրիշին սաբաբ մի՛ անի։
Չը կա քիզ պես հուքմի-հեքիմ՝ դուն Րոստոմի Զալ, թաքավուր.
Ասկըտ ասկերումըն գոված՝ հա'մդ ունիս, գոզալ թաքավուր.
Թե էսանց էլ սուչ ունենամ՝ գլուխս արա տալ, թաքավուր,
Մըտիկ արա քու Ստեղծողին՝ նահախ տիղ ղազաբ մի՛ անի։
Յարալուն հեքիմն էնդուր գուզե՝ դի'ղ տալու է, ցա'վ տալու չէ.
Քանի գուզե արբաբ ըլի՝ ղուլըն աղին դավ տալու չէ.
Դու քու սիրտըն իստակ պահե, յագի խոսկըն ավտալու չէ.
Աստծու սերըն կանչողի պես դըռնեմետ ջուղաբ մի՛ անի։
Ամեն մարթ չի՛ կանա խըմի՝ իմ ջուրըն ուրիշ ջըրեն է.
Ամեն մարթ չի կանա կարթա՝ իմ գիրըն ուրիշ գըրեն է։
Բունիաթըս ավաղ չիմանաս՝ քարափ է, քարուկըրեն է՝
Սելավի պես, առանց ցամքիլ, դ
...
Читать дальше »
|
Մեջլումհ պես կորավ յարըս,
Լե'յլի ջան, ման իմ գալի յանա-յանա,
էրվեցավ խունի ջիգհարըս,
Արնի պես աչկս է լալի յանա-յանա, յանա-յանա։
Բլբուլի նման լացիլ իմ,
Աչկիրըս արնով թացիլ իմ,
էշխեմետ հիվանդացիլ իմ,
Պառկած իմ դըժար հալի յանա-յանա, յանա-յանա։
Էշխեմետ դառիլ իմ յիզիդ,
Հալվեցա, մաշվեցա քիզիդ,
Ռա'հմ արա, մե խոսի միզիդ՝
Բե'մուրվաթ, ձեն իմ տալի յանա-յանա, յանա-յանա:
էրվում իմ, կանչում իմ ա~ման.
Ծուցըտ բաղ, ունքիրըտ քաման.
Աշխարիս մեչըն քիզ նըման
Չիմ տեսած, ման իմ գալի յանա-յանա, յանա -յանա:
Մանուշակ բաց արած հովին,
Կարմիր վարթ, ծաղիկ հուտովին,
Շատ մի լացնի Սայաթ-Նովին,
Ա'չկի լուս, կսկծալի՝ յանա-յանա, յանա-յանա։
(1757)
|
Արթար դատե, չէ՞ վուր թաքավուր իս դուն,
Վրաստանում տեր ու զորավուր իս ղուն.
Մեկն ինձ կոսե՝ «գընա մաշված շուր իս դուն»,
Մեկն էլ կոսե՝ «մե հոտած ջըրհուր իս դուն...»։
Վուչ հարսնախոս ունիմ, վուչ էլ կողակից,
Մեջլիսումն էլ նուր խաղք արին, ծաղրեցին.
Յիս ռամիկ իմ, ինձի վուխչ-վուխչ թաղեցին.
Ո՞ւմ առաջ էլ սրտիս ցավը մաղեցի,
Վուխչն ինձ ասին՝ «մե անպատիվ հուր իս դուն»:
Սազը քոքած, ձեռիս բռնած, հազըրված,
Թաքավուրի մոդ գընացի զարթըրված.
Ինձ յիդ տըվին, վունցոր փուշըս կոտըրված.
էրնեկ լիզուն չիմանայի յիս նըրանց.
Ասին՝ «գընա, էրեսըտ սիվ մուր իս դուն»։
Աստծու կամոք մարթըս օղորմած պիտի.
Սարն էլ սարին կու հանդիպի, ով գիտի,
Է'րնեկ մենակ ինձ ծեծելով խըրատիր,
Կամ քու ձիռով ինձ յիդ տայիր, անպատվիր,
Իմ հոքևուր մինձ ծնուղքը վուր իս դուն։
Թեգուզ չարթին, ջանըս փետով վեր հատին,
Շունչըս բիրնիս յի
...
Читать дальше »
|
Առանց քիզ ի՞նչ կոնիմ սոյբաթն ու սազըն
Ձիռնեմես վեր կոծիմ չանգիրըն մեմեկ.
Չունքի ուշկ ու միտկըս իրար շաղեցիր՝
Փահմես կու հիռացնիմ հանգիրըն մեմեկ։
Մե դուգունըն էրկու դաղին ի՞նչ անե,
Մե նոքարըն Էրկու աղին ի՞նչ անե,
Մե բաղմանչին էրկու բաղին ի՞նչ անե,
Փեյվանդ գուզե թազա տընգիրըն մեմեկ։
Ղուրթ ին ասի փիր ուստաքար ղադիրըն.
«Բաղ շինեցի, վարթըն քաղից վադիրըն».
Ջափեն յիս քաշեցի, սափեն յադիրըն.
Րաղիփն էկավ միզ, էս րանգիրըն մեմեկ։
Առանց քիզ ի՞նչ կոնիմ աշխարիս մալըն.
Չի'մ անի քալագըն, չի'մ անի ղալըն,
Կու հաքնիմ մազեղեն, կու հաքնիմ շալըն,
Կերթամ ու ման գու քամ վանքիրըն մեմեկ։
Բըլքամ մե մարթ
...
Читать дальше »
|
Թաթիկներըդ լուսեղեն —
Լույս-թըռչնիկներ դրախտի.
Ճաճաչներով ոսկեղեն
Բույն կհյուսեն նոր բախտի։
Զմրուխտ թասով գինի ես,
Բույրըդ աշխարք է առել.
Շուրթըս դիպավ շրթունքիդ
Աշխարքիս տերն եմ դառել։
Մազերըդ մեղմ փայելով՝
Ինքս ինձեն հեռացա,
Աչերիդ մէջ նայելով՝
Ողջ տիեզերք մոռացա...
|
Օտա՜ր, ամայի՜ ճամփեքի վրա
Իմ քարավանըս մեղմ կըղողանջե.
Կանգնի՛ր, քարավանս, ինձի կըթվա,
Թե հայրենիքես ինձ մարդ կըկանչե:
Բայց լուռ է շուրջըս ու շըշուկ չըկա
Արևա՛ռ, անդո՛րր այս անապատում.
Ա՜խ, հայրենիքըս ինձ խորթ է հիմա,
Ու քնքուշ սերըս ուրիշի գրկում:
Կընոջ համբույրին է՛լ չեմ հավատա,
Շուտ կըմոռանա նա վառ արցունքներ.
Շարժվի՛ր, քարավանս, ինձ ո՞վ ձայն կըտա,
իտցի՛ր, լուսնի տակ չըկա ուխտ ևսեր:
Գընա՛, քարավանս, ինձ հետդ քա՜շ տուր
Օտար, ամայի ճամփեքի վրա.
Ուրտեղ կհոգնիս` գըլուխըս վար դիր
Ժեռ-քարերի մեջ, փըշերի վըրա...
|
Հայրենիքես հեռացել եմ,
Խեղճ պանդուխտ եմ , տուն չունիմ,
Ազիզ մորես բաժանվել եմ,
Տըխուր-տըրտում, քուն չունիմ:
Սարեն կուգաք, նախշուն հավքե՛ր,
Ա՜խ, իմ մորս տեսել չե՞ք.
Ծովեն կուգաք, մարմանդ հովե՜ր,
Ախըր բարև բերել չե՞ք:
Հավք ու հովեր եկան կըշտիս,
Անձեն դիպան ու անցան.
Պապակ-սրտիս, փափագ-սրտիս
Անխոս դիպան ու անցա՜ն:
Ա՜խ, քո տեսքին, անուշ լեզվին
Կարոտցել եմ, մայրի՛կ ջան.
Երնե՜կ, երնե՜կ, երազ լինիմ,
Թըռնիմ մոտըդ, մայրի՜կ ջան:
Երբ քունըդ գա, լուռ գիշերով
Հոգիդ գըրկեմ, համբույր տամ.
Սըրտիդ կըպնիմ վառ կարոտով,
Լա՛մ ու խընդա՛մ, մայրի՜կ ջան...
|
Մեկը չեղավ, որ իմանար վշտերս,
Քնքուշ ձեռքով դարման աներ վերքերիս.
Մեկը չեղավ, որ գուրգուրեր վարդերս,
Անուշ բույր տար, վարդի գույն տար երգերիս:
Կյանքս կտամ սրտից բխած համբույրին,
Ա՜խ, թէ մեկը ինձ հասկանա՜ր ու սիրե՜ր:
Ի՞նչ կա երկրում և՛ սրբազան, և՛ անգին,
Քան թէ զոհվել, քան թէ լինել անձնվեր:
Բայց ես կյանքում շա՛տ սիրեցի ու լացի, —
Մեկը չեղավ, որ ամոքեր վշտերս,
Սիրող սրտի ծարավ, ծարավ մնացի,
Մեկը չեղավ, որ գուրգուրեր վարդերս...
|
Կա հինավուրց մի զրույց,
Թե մի տղա,
Միամորիկ,
Սիրում էր մի աղջկա:
Աղջիկն ասավ և «Ինձ բնավ
Դու չես սիրում,
Թե չէ գնա՛,
Գնա՛ մորըդ սի՛րտը բեր»:
Տղան մոլոր, գլխիկոր
Քայլ առավ,
Լացեց, լացեց,
Աղջկա մոտ ետ դառավ:
Երբ նա տեսավ, զայրացավ.
— Է՛լ չերևաս
Շեմքիս, ասավ,
Մինչև սիրտը չըբերես:
Տղան գնաց և որսաց
Սարի այծյամ,
Սիրտը հանեց,
Բերեց տվեց աղջկան:
Երբ նա տեսավ, զայրացավ.
— Կորի՛ր աչքես,
Թե հարազատ
Մորըդ սիրտը չըբերես:
Տղան գնաց` մորն սպանեց,
Երբ վազ կըտար
Սիրտը` ձեռքին,
Ոտքը սահեց, ընկավ վար:
Եվ սիրտը մոր ասավ տխուր,
Լացակումած.
— Վա՜յ, խեղճ տղաս,
Ոչ մի տեղըդ չըցավա՞ց...
|
Քու՛յր իմ նազելի, նայիր քո դիմաց՝
Վիրավոր, ավեր սիրտս եմ բացել.
Ա՜խ, նըվիրական ինձ քո գիրկը բաց
Եվ գուրգուրիր ինձ, ես շա՜տ եմ լացել...
Քնքուշ ձեռներով աչերըս սըրբիր,
Մի՛ թող ինձ լալու — ես շա՜տ եմ լացել,
Ճակատիս մռայլ՝ մշուշը ցըրիր,
Եվ գուրգուրիր ինձ, ես շա՜տ եմ լացել...
Շա՛տ եմ տանջվել այս աշխարհում,
Շա՛տ եմ լացել այս աշխարհում.
Այն աչքերը, որ չեն լացել,
Բան չեն տեսել այս աշխարհում:
|
Սիրեցի, յարս տարան.
Յարա տըվին ու տարան
— Էս ի՞նչ զուլում աշխարհ է,
Սիրտըս պոկեցին, տարան:
Ցավըս խորն է, ճար չըկա,
Ճար չըկա, ճար անող չըկա,
— Էս ի՞նչ զուլում աշխարհ է,
Սրտացավ ընկեր չըկա:
Լա՛վ օրերս գնացի՛ն,
Ափսո՛ս ասին, գնացի՛ն.
— Էս ի՞նչ զուլում աշխարհ է,
Սև դարդերս մնացին...
|
Ցաված սիրտըս երգեր հյուսեց,
Երգեց անուշ ու տխուր,
Վիշտըս հալվեց, արցունք հոսեց,
Վճիտ, ինչպես ջինջ աղբյուր:
Հավքերի պես երգերս թռան,
Հովերի հետ գնացին,
Արցունքներըս ցողեր դառան,
Վարդի ծոցում շողացին:
Անցան օրեր — եկավ մահը,
Սառ հողի տակ քուն մտա.
Իմ արցունքով շաղաղ վարդը
Շվաք ձգեց իմ վրա:
Հովերն եկան, շիրմիս վրա
Տխուր երգեր երգեցին, —
Ա՜խ, իմ անուշ, իմ վաղուցվա
Հյուսաց երգերս երգեցին...
|
Դու մեր
մեծ երթի գավազանակիր
Եվ մեր պատմության
մեծագու՜յն
դիվան,
Մեր ազնըվության
գովասանագիր,
Մեր մտքի պահեստ,
հոգու օթեւան:
Անցյալին պարզված
դու մեր լսափող,
Եվ մեր խոսափող՝
գալիքին ուղղված:
Դու մեր սրբություն՝
կնքված Մեսրոպով,
Նարեկացիով
օծված ու յուղված:
Դաժան դարերի
ամե՛ն մի ժամին
Շա՜տ բան է
խլել մեզնից
թշնամին:
Բարդելով վերքին
վերք ու անարգանք,
Հեծության
վրա մի նոր
հեծություն՝
Խլել է մեզնից
հանգիստ ու
հարգանք,
Խլել է մեզնից
փառք ու մեծություն,
Խլել է կյանքը
մեր եւ... կյա՜նքից
էլ թանկ՝
Մեր հո՛ղը,
հո՛ղը,
Մեր սուրբ
հայրենի՜ն:
Շա՜տ բանից
է զրկել մեզ
վայրենին:
Մեր կերած
հացին քսել
է նա ժա՛նգ,
Բայց եւ...դարավոր
բնիկ վայրերի
Կորըստի լեղի
կարո՜տն է
քսել,
Մեր խումին
խառնել մեր
սուրբ մայրերի
Արցու՛նքը,
սակայն... եւ
արյու՛նը սեւ,
Բայց մենք
չենք զրկվել...
մեր բերնի
հա
...
Читать дальше »
| |
